CHÁY HÀNG "TƯƠNG ỚT TỎI VIỆT NAM" Ở HOA KỲ

Xe Màu Tương Ớt: Lexus IS Sports Sedan 2017.

Cơn sốt cháy hàng "Tương Ớt Tỏi Việt Nam" Sriracha công ty Huy Fong tiếp tục tăng nhiệt. Công ty Huy Fong lấy lý do tạm ngừng sản xuất cho tới cuối năm, tiếp tục làm đề tài quan tâm cho giới báo chí. Chai tương ớt đỏ tươi xinh xắn trong các nhà hàng Tàu, tiệm phở Việt Nam trở thành thương phẩm bị săn lùng. Giá mỗi chai tương ớt bây giờ còn đắt hơn bình rượu ngon, lên gấp 10 lần ($50/chai), thậm chí cả trăm đô vẫn có người mua để thể hiện sự yêu mến thương hiệu này. Ký hiệu màu đỏ của chai tương Sriracha này từng được tạo phiên bản riêng cho màu xe Lexus vào năm 2017.

Ông chủ hãng Huy Fong, David Trần hiện là một tỷ phú đô la đã dày công biến món tương ớt trở thành mặt hàng biểu tượng của giấc mơ Hoa Kỳ. David Trần cũng góp phần làm các loại tương ớt lâu đời khác bị lu mờ. 

Loại tương ớt tỏi Việt Nam này đóng vai trò điều vị xuất sắc không chỉ hợp với các gu miến, mì, bún,phở của Á Đông mà còn làm cho bánh mì, xúc xích, hamburger, mì ống và các món ăn của Âu Mỹ thêm phần màu sắc. Đây cũng là mặt hàng được bày bán trên kệ riêng của hầu hết các hệ thống siêu thị thực phẩm ở Hoa Kỳ.

Cho dù rất nhiều công ty trên thế giới cố nhái tương ớt Sriracha của nhà Trần nhưng không thành công lắm. Lúc phát triển công ty, ông David Tran không mua bản quyền chữ Sriracha (lấy tên từ một địa điểm Si Racha ở Thái Lan) nên hầu như công ty nào cũng ra được mặt hàng tương tự. Ông David Trần cũng kể hẳn thành phần nguyên liệu rất đơn giản và tiết lộ cả phương pháp làm tương ớt kiểu nhưng thật ra không ai dễ dàng bắt chước.

Nguyên Liệu Trời Cho Tại Chỗ

Tất cả các loài ớt đều đến từ Nam Mỹ. Các loại ớt chỉ thiên cay thơm ở Việt Nam cũng đều có nguồn gốc từ Tân Thế Giới của người Da Đỏ. Ớt theo chân các nhà truyền giáo đi đến Á Đông rồi trở thành quốc hồn quốc túy của các xứ sở này. Tuy có lịch sử khoảng 500 năm nhưng thật khó mà hình dung thức ăn của Trung Quốc, Đại Hàn, Việt Nam mà thiếu đi món ớt.

Trong khi các nhà nông tiếp tục lai tạp và chuyển thể các chủng loại ớt khắp nơi trên thế giới thì họ đều cho ra kết quả chung chung, ớt to thì không cay, ớt cay thì không to. Thậm chí có nhiều loại ớt chỉ còn to để ăn như rau củ. Vị cay của ơt cũng có thể hoàn toàn biến mất như ớt chuông (Bell Pepper). Ngoài vị cay, thịt của ớt cũng là một nguyên liệu thực tế.

Đến Hoa Kỳ, nhà David Trần nhận thức được chỉ có chủng loại Jalapeño xuất xứ từ Mexico thì vừa cay vừa to, ít hạt lại có thịt dày, phù hợp việc làm tương. Tuy nhiên loại ớt này theo văn hóa ẩm thực Nam Mỹ chỉ thu hoạch và ăn lúc còn xanh. Ớt Jalapeño lúc chín thì sẽ ra các màu sắc từ đen đỏ tới vàng. Sau khi được tuyển lựa qua vài thế hệ, gạt bỏ được các hệ ớt chín có sắc tố đen, tím, vàng thì sẽ cho ra màu đỏ thuần nhất Sriracha Red Color có mã RGB(245,105,97). Tương ớt Sriracha có màu tự nhiên (vô gia sắc tố) mà các loại tương ớt Việt Nam khác phải dùng tới thịt cà chua để độn, tinh cay của ớt làm phụ gia, phẩm màu, bột năng, bột ngọt để tạo ra hình thức và hương vị.

Đúng là từ nguyên liệu không pha chế, Sriracha của Huy Fong đã tạo ra màu sắc và vị đặc biệt để không nhà nào còn bắt chước được nữa. Cũng do chiếm được ưu thế thị trường trong mấy chục năm cho nên Huy Fong chính là ngôi vị không ai có thể đánh đổ mà là tiêu chuẩn để các nhà làm tương khác phải đạt tới. 

Cho dù Huy Fong không giữ bản quyền thương hiệu nhưng các thương hiệu ăn theo chỉ làm cho nhà tiên phong càng thêm sáng giá. Do đó khi Huy Fong hết hàng thì người sành ăn cũng chỉ tìm đến nguyên bản chứ các loại tương ớt hàng nhái Sriracha giá rẻ mất từ Mã Lai, Thái Lan vẫn tràn đầy thị trường mà không ai dùng nó để thay thế. Tâm lý đòi hàng chính hãng được nâng lên như một trào lưu.

Nếu vị cay được ví như men rượu thì Huy Fong là nguyên bản và thể hiện đẳng cấp ưu thế về nông sản, không qua quá trình pha trộn phụ liệu, không biến phụ liệu thành chính liệu, không biến cấu trúc của bột hồ thay thế cho độ sền sền đặt biệt của tương (thịt) ớt.. Tương ớt ngon chỉ cần đủ vị chua cay tự nhiên không cần phải có thêm các phụ gia. Ý thức thưởng thức này rất quan trọng với văn hóa ẩm thực Tây phương và Hoa Kỳ.

Ông David Trần cũng cho biết tất cả các nguyên liệu để làm ra sản phẩm tương ớt trên nhãn mác. Mặc dù có lần ông nói ra rằng ai cũng có thể làm tương Sriracha từ nguyên liệu "ớt tươi" (theo kiểu làm sa tế của người Triều Châu). Tuy nhiên, giới chuyên môn đều biết rõ để thành tương, loại ớt này phải trải qua một quá trình ủ men cả năm trời. Sự lên men mới tạo thành thực phẩm bão hòa hoàn chỉnh, không tiếp tục bị phân hủy khi đóng chai. Lên men và bảo quản tự nhiên (dùng mỡ rán mỡ) cũng giống như cách mà người ta đóng một cái ghế gỗ vững chắc không cần dùng chiếc đinh nào. Lên men muối dấm đồng đều thì không cần bỏ chất bảo quản. Do đó, tương ớt của Huy Fong đạt tới một trình độ kỹ nghệ truyền thống, đồng thời là có độ an toàn thực phẩm một cách tự nhiên nhất, lại đúng tiêu chuẩn Hoa Kỳ. Ăn tương ớt mà cũng phải biết thưởng thức như uống rượu ngon trong thế giới đa dạng của muôn vàn loại rượu.

Sự Thật Vụ Cháy Hàng

Huy Fong hết hàng không phải do mất mùa năm nay mà khủng hoảng nguyên liệu của các năm về trước thời Covid. Do quá trình ủ men cần thời gian nên không phải có nguyên liệu mùa này ra là được hàng hóa ngay trong năm.

Việc hết hàng tạo nhiệt thị trường có khả năng là một âm mưu thao túng thị trường. Vật gì hiếm thì quý. Khi thấy được khách hàng và báo chí săn đón sản phẩm của mình, Huy Fong có thể nhân cơ hội này để lên giá hoặc tạo phiên bản tương ớt giai cấp như cuộc vận động làm màu cho xe 2017 Lexus IS sports sedan.

Tuy Huy Fong không bao giờ tốn tiền cho quảng cáo, nhưng Sriracha luôn luôn nổi bật trên mặt báo với những câu chuyện trời cho. Biến nguy thành cơ trong các giao dịch từ đối tác nông trại trồng ớt đến chính quyền sở tại, biến màu ớt xanh phổ thông chuyển sang đỏ thắm. Rất bài bản!

Khác với niềm tin cố hữu của số đông, chất cay không được tính trong ngũ vị (chua, ngọt, mặn, đắng, và vị tinh) mà thần kinh con người nhận thức được về mặt khoa học. Chất cay trong ớt tạo ra phản ứng với đầu dây thần kinh là cơ chế hoàn toàn khác với cách tiếp nhận vị giác. Chất cay công phá làm bào mòn, làm tổn thương nhẹ, thậm chí làm đau nóng để từ đó miệng lưỡi trở nên nhạy cảm hơn. Nhà nghèo dùng ớt để đưa cơm, nhà giàu nhìn ớt để chảy nước miếng. Người Da Đỏ cổ đại dùng nước ớt cho nghi thức hiến tế. 

Ở Mỹ, đi vào tiệm phở, nhiều khi người ta chỉ xịt tương ớt ra một cái chén riêng để nhìn hoặc chấm một chút ở đầu đũa. Sức tiêu thụ này đã dẫn dắt tương ớt tỏi Việt Nam vào xã hội Hoa Kỳ lúc ban đầu.

Mọi người chờ đợi từ đây tới cuối năm 2023, sẽ có những cuộc đấu giá lớn đưa cái chai tương ớt Huy Fong ở mức giá trên trời để tạo tiếng vang cùng với sự đón nhận cho đợt hàng sắp tới đánh dấu ngôi vị tỉ phú nhờ đi bán tương của ông David Trần.  

Trần Đông Đức (www.hoasam.com)